Artykuł przedstawia charakterystykę zmian poziomu przestępczości w Polsce w latach 2004–2018 w kontekście bezpieczeństwa socjalnego, z uwzględnieniem liczby decyzji administracyjnych, na podstawie których przyznano świadczenia społeczne, oraz zmian wysokości wypłacanych świadczeń. Celem badania omówionego w artykule jest ustalenie korelacji między liczbą beneficjentów świadczeń społecznych i wysokością otrzymywanych przez nich świadczeń a poziomem przestępczości w Polsce. Wykorzystano dane z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące liczby osób, którym przyznano świadczenie społeczne, i wysokości świadczeń wypłacanych z budżetów województw, a także dane Komendy Głównej Policji dotyczące liczby przestępstw z wyszczególnieniem ich głównych kategorii i w podziale na województwa. Wyniki przeprowadzonego badania wskazują na występowanie silnej dodatniej korelacji pomiędzy liczbą osób, którym przyznano świadczenie społeczne, a przestępczością oraz brak korelacji pomiędzy przestępczością a wysokością świadczeń wypłacanych z budżetów województw. Na podstawie analizy literatury przedmiotu oraz badania własnego potwierdzono, że czynniki ekonomiczne wywierają wpływ na poziom przestępczości.
przestępczość, bezpieczeństwo socjalne, świadczenia społeczne
H53, I38
Becker, G. S. (1974). Crime and Punishment: An Economic Approach. Journal of Political Economy, 76(2), 169–217. DOI: 10.1086/259394.
Cichocki, R. (1990). O zasadach organizujących ład społeczny. Próba reinterpretacji zachowań zbiorowych Stanisława Ossowskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 52(2), 285– 301. Pobrane z: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/16158/1/018%20RYSZARD%20CICHOCKI.pdf .
Ciekanowski, Z. (2018). Determinanty bezpieczeństwa społecznego w warunkach globalizacji. W: A. Jackiewicz, A. Trzaskowska-Dmoch (red.), Bezpieczeństwo ekonomiczne państwa: uwarunkowania, procesy, skutki (s. 15–30). Warszawa: CeDeWu.
Eurostat. (b.r.) [baza danych]. Crimes recorded by the police (1950–2000). Pobrane z: https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=crim_hist&lang=en (dostęp: 8.01.2020).
Gierszewski, J., Pieczywok, A. (2019). Społeczny wymiar bezpieczeństwa człowieka. Warszawa: Difin.
Gruszczyńska, B. (2015). Przestępstwa stwierdzone. W: A. Siemaszko, B. Gruszczyńska, M. Marczewski (red.), Atlas przestępczości w Polsce 5 (s. 9–59). Warszawa: Oficyna Naukowa.
GUS. (b.r.). Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1950 roku. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-pot-inflacja-/roczne-wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych/ .
Ignatczyk, W., Chromińska, M. (1998). Statystyka: teoria i zastosowanie. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
Jakubczak, R., Flis, J. (2006). Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku: wyzwania i strategie. Warszawa: Bellona.
Jarmakowski, T. (2009). Styl atrybucji, poczucie kontroli i płeć a podatność na powstawanie syndromu wyuczonej bezradności. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 13, 55–73.
Jarmoszko, S. (2016). Teoretyczne konceptualizacje i sensy bezpieczeństwa w naukach społecznych. W: S. Jarmoszko, C. Kalita, J. Maciejewski (red.), Nauki społeczne wobec problemu bezpieczeństwa (wybrane zagadnienia). Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny (s. 25–92). Pobrane z: https://repozytorium.uph.edu.pl/bitstream/handle/11331/1139/JarmoszkoS.KalitaC.MaciejewskiJNauki_spoleczne.pdf?sequence=1 .
KE. (2010). Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/LSU/?uri=CELEX%3A52010DC2020 .
Korbińska, M. (2005). Kryzys społeczno-wychowawczy transformacji ustrojowej w aspekcie bezpieczeństwa. W: W. J. Maliszewski (red.), Bezpieczeństwo człowieka i zbiorowości społecznych (s. 139–153). Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Leszczyński, M. (2011a). Bezpieczeństwo społeczne Polaków wobec wyzwań XXI wieku. Warszawa: Difin.
Leszczyński, M. (2011b). Wybrane aspekty bezpieczeństwa społecznego. Ostrowiec Świętokrzyski – Kielce: Stowarzyszenie „Nauka, Edukacja, Rozwój”.
Lissowski, G., Haman, J., Jasiński, M. (2008). Podstawy statystyki dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Marczuk, K. P. (2012). Bezpieczeństwo społeczne: potrzeba szerokiego ujęcia. Implikacje dla Polski. W: A. Skrabacz, S. Sulowski (red.), Bezpieczeństwo społeczne: pojęcia – uwarunkowania – wyzwania (s. 26–52). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa. Pobrane z: https://www.researchgate.net/publication/327509652_Bezpieczenstwo_spoleczne_potrzeba_szerokiego_ujecia_Implikacje_dla_Polski .
Ossowski, S. (2019). O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pare, P.-P., Felson, R. (2014). Income inequality, poverty and crime across nations. The British Journal of Sociology, 65(3), 434–458. DOI: 10.1111/1468-4446.12083.
Pokruszyński, W. (2012). Bezpieczeństwo społeczne – kategoria bezpieczeństwa narodowego RP. W: A. Skrabacz, S. Sulowski (red.), Bezpieczeństwo społeczne: pojęcia – uwarunkowania – wyzwania (s. 20–25). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Policja. (b.r.). Przestępstwa ogółem. Pobrane z: http://www.statystyka.policja.pl .
Reykowski, J., Bielicki, T. (1997). Dylematy współczesnej cywilizacji a natura człowieka. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 25 lipca 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. 2016 poz. 1121).
Sierpowska, I. (2015). Bezpieczeństwo socjalne jako dobro publiczne. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 16(3), 45–58.
Skrabacz, A. (2012a). Bezpieczeństwo społeczne: podstawy teoretyczne i praktyczne. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Skrabacz, A. (2012b). Uwarunkowania tworzenia bezpieczeństwa społecznego w XXI wieku. W: A. Skrabacz, S. Sulowski (red.), Bezpieczeństwo społeczne: pojęcia – uwarunkowania – wyzwania (s. 53–84). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Sławik, K. (1996). Współczesny sprawca przestępstwa. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Sobczyk, M. (1996). Statystyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Śleszyński, Z. (2020). Wyznaczanie współczynników korelacji liniowej – podstawy. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 65(6), 69–87. DOI: 10.5604/01.3001.0014.2347.
Tawney, R. H. (1964). Equality. Londyn: Unwin Books.
Tusińska, M. (2013). Nierówności dochodowe a wzrost i rozwój gospodarczy. W: S. Swadźba (red.), Systemowe uwarunkowania wzrostu i rozwoju gospodarczego: zagadnienia teoretyczne (s. 97–116). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 535).
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593
